Dlaczego kleszcze są niebezpieczne?

Czy kleszcze są niebezpieczne

Te maleńkie stworzenia, które zaliczane są do grupy pajęczaków, mogą być śmiertelnie niebezpieczne, a wszystko to z powodu bardzo groźnych chorób, które przenoszą podczas ukąszenia. Dlaczego są tak niebezpieczne dla zdrowia człowieka?

1. Kleszcze są długowieczne. Ich cykl życiowy wynosi około 2 lata. Dla porównania – ich żywiciele, czyli np. niewielkie gryzonie, żyją tylko kilka miesięcy.
2. Są one odporne na działanie środowiska. Nie straszne im zimno czy też susza – podczas takich warunków pogodowych przechodzą one w stan anabiozy czyli zapadają w sen, czekając na poprawę pogody, zagrzebane w ściółce.
3. Kleszcze są bardzo płodne. Najedzona do syta samica kleszcza pospolitego składa od 2000 do 3000 tysięcy jaj. Natomiast samica kleszcza pastwiskowego znosi ich aż od 3000 do 6000.
4. Kleszcze muszą żerować od samego poczęcia. Ich larwy piją krew przez około 3 doby, nimfy przez 5 dób, a samice nawet do 11 dób. Wypijają wówczas ok 4 ml krwi i zwiększają wówczas dwukrotnie swoją objętość.
5. Żerowanie kleszczy odbywa się na różnych żywicielach. Larwy żywią się zazwyczaj niewielkimi gryzoniami, nimfy – np. nornicami, a dorosły osobnik atakuje większe ssaki – np. psy czy ludzi.
6. Aparat gębowy, w który wyposażony jest kleszcz, to bardzo złożona konstrukcja. Dlatego też tak trudno wyciągnąć do z ciała. Kleszcz odżywia się krwią w sposób ciągły, na zmianę pobierając krew i wstrzykując ślinę, która zapobiega jej krzepnięciu i znieczula miejsce ukąszenia. To właśnie ślina zawiera mnóstwo zarazków.
7. Biologia rozkładu kleszczy sprawia, że samica przekazuje swoim larwom dużą część drobnoustrojów chorobotwórczych, które sama posiada. W ten sposób powstaje ciągłość przenoszenia wszelkich chorób szkodliwych dla żywicieli kleszczy.

Czy wszystkie kleszcze są niebezpieczne

Na terenie Polski występuje 25 gatunków kleszczy. Jednak nie wszystkie są niebezpieczne dla człowieka. Tylko kilka gatunków przenosi choroby, które mogą zagrażać naszemu zdrowiu, a w skrajnych przypadkach nawet życiu. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie groźne dla nas kleszcze są zarażone. Statystycznie około 10 do 40 procent kleszczy jest nosicielami poważnych dla zdrowia chorób.

Kleszcze należą do najliczniejszego typu w królestwie zwierząt. Obrzeżki, czyli kleszcze miękkie, to pasożyty, które żywią się krwią przede wszystkich ptaków i nietoperzy. Ich ugryzienia są bardzo bolesne, a sam obrzęk po ukąszeniu niesie ze sobą konsekwencję wielu chorób. Obrzeżki atakują całymi grupami, żerują krótko, bo tylko kilka godzin i przede wszystkim w nocy. W taki właśnie sposób pokarm pobierają wszystkie stadia kleszcza, od larw począwszy po dorosłe osobniki. Żerują one tak długo, aż nasycą się krwią żywiciela, wtedy kończą swoje żerowanie. Ślina obrzeżków może powodować odczyn alergiczny, a u osób, które są podatne na różnego rodzaju alergie mogą wywołać nawet wstrząs anafilaktyczny – zwłaszcza wtedy, gdy zaatakują większą liczbą osobników.

Kleszcz pospolity to gatunek najbardziej niebezpieczny dla człowieka. Dzieje się tak dlatego, że jest on nosicielem wielu chorób, które oddziałują negatywnie na ludzki organizm. Choroby te, to głównie KZM (kleszczowe zapalenie mózgu), borelioza, dur wysypkowy lub powrotny, gorączka, anaplazmoza czy też babesioza.

Kleszcze pastwiskowe są natomiast dość duże, żyją przede wszystkim blisko zbiorników wodnych lub też w wilgotnych lasach, ale spotkać je można również na nasłonecznionych łąkach. Ten gatunek kleszcza również doskonale dostosowuje się do miejskich warunków. Zagrożeniem dla człowieka są w tym wypadku tylko dorosłe osobniki. Larwy i nimfy żywią się krwią drobnych gryzoni i można je spotkać jedynie w gniazdach i norkach niewielkich ssaków. Natomiast dorosłe osobniki wolą żywić się krwią większych ssaków – np. jeleni, saren czy też psów. Samice tego gatunku potrafią żerować nawet ok. 2 tygodni, do momentu, aż wysycą się do syta krwią swoich żywicieli. Natomiast samce pobierają pokarm tylko wtedy, gdy są głodne oraz w takiej ilości, która zaspokoi ich pragnienie. Podobnie wygląda sytuacja żywienia się kleszczy u tych pospolitych, z taką różnicą, że larwy i nimfy tych kleszczy polują podobnie jak dorosłe osobniki – w sposób aktywny i wybierają sobie na żywicieli większe ssaki.

Kleszcze niebezpieczne dla człowieka

Na świecie żyje około 900 gatunków kleszczy. W Polsce najbardziej popularne to kleszcz łąkowy i pospolity. Kleszcze pospolite mają błyszczące, jednobarwne ubarwienie. Samce są w kolorze ciemnobrązowym, a samice w kolorze czerwonym. Naturalne środowisko tych kleszczy to wilgotne lasy mieszane, parki, ogrody i zarośnięte trawniki. Natomiast kleszcz łąkowy charakteryzuje się odwłokiem w kolorze brunatnym z rysunkiem sieci w białym kolorze. Zamieszkuje on łąki, obrzeża jezior i zakrzewione pastwiska. Kleszcze te występują w wilgotnych i zacienionych miejscach (od 60 do 85% wilgotności). Żerują one od kwietnia do listopada, a najbardziej aktywne są w czerwcu i wrześniu.

Kleszcze są przenoszone w pobliże ludzkich siedzib na drobnych gryzoniach i zwierzętach domowych. Jedna, opita krwią samica, jest w stanie znieść nawet kilkaset jaj, z których bardzo szybko wykluwają się wygłodzone, młode osobniki. Człowiek atakowany jest przez kleszcze podczas wszystkich stadiów jego rozwoju, choć najczęściej to nimfy i dorosłe osobniki są największym zagrożeniem.

Najczęściej przenoszoną przez kleszcze chorobą jest borelioza. Co roku, po ukąszeniu przez kleszcza zapada na te chorobę kilkanaście tysięcy osób. Statystycznie, około 10 do 40% kleszczy może przenosić chorobotwórcze drobnoustroje. Bakteryjna borelioza może na stałe uszkodzić układ ruchu, a kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) może w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do śmierci. To, jakie patogeny przenoszą kleszcze zależy w głównej mierze od tego, jakie wirusy i bakterie są rozpowszechnione na danym obszarze ich występowania. Z tego też względu w Polsce główne zagrożenie, to właśnie borelioza i KZM.

Czy kleszcze są niebezpieczne dla psów

Ukąszony przez kleszcza pies jest narażony na babeszjozę. Jest to choroba, którą wywołują pierwotniaki z rodzaju Babesia. Pasożyty te atakują czerwone krwinki psa. W nich się namnażają, a następnie je niszczą, co przyczynia się do niedokrwistości – tak zwanej anemii. Kleszcz rozpoczyna transmisję pasożytów i zarazków zazwyczaj dopiero po 24 – 48 godzinach po ukąszeniu. Oznacza to, że jeśli zostanie on wyciągnięty odpowiednio szybko i w bezpieczny sposób, nie powinien być on zagrożeniem dla Twojego psa, prócz zakażeń wirusowych.

Babeszjoza u psa ma zazwyczaj bardzo ostry przebieg. Temperatura ciała przekracza 40 stopni C, pies nie ma apatytu, nie chce pić wody, jest bardzo osłabiony i ma blade błony śluzowe. Może także mieć problemy z oddawaniem moczu i powiększone węzły chłonne. Objawy nasilają się w różny sposób, zależy to od ilości uszkodzonych czerwonych krwinek. Skutkiem takiej niedokrwistości może być żółtaczka, zapaść, ospałość czy rdzawa barwa moczu. Niestety, babeszjoza nie zawsze daje typowe objawy. W bardzo wielu przypadkach nasze zwierze przechodzi te chorobę bezobjawowo lub ma innego rodzaju objawy takie jak gorączka, nie chce jeść i jest osłabiony. W takich przypadkach zdiagnozowanie babeszjozy jest o wiele trudniejsze, bo objawy takie mogą towarzyszyć wielu innym chorobom. Babeszjoza niesie ze sobą także powikłania, a są nimi:

• ostra niewydolność nerek
• wstrząs
• nieprawidłowa praca wątroby
• zaburzenia mięśnia sercowego
• niskie ciśnienie krwi
• zaburzenia neurologiczne
• zaburzenia krzepnięcia krwi

Babeszjoza u psa wymaga szczegółowej diagnostyki. Nie jesteśmy w stanie rozpoznać jej na własną rękę, dlatego też w momencie, kiedy nasz pies wykazuje jakiekolwiek objawy związane z tą chorobą, należy udać się do lekarza weterynarii w celu potwierdzenia swoich przypuszczeń. Aby zdiagnozować babeszjozę, zaleca się wykonanie rozmazu krwi. Jednak bywa tak, że w próbce krwi może nie być szkodliwych mikroorganizmów, dlatego też aby badanie było bardziej wiarygodne, zaleca się wysłanie krwi do laboratorium, gdzie jest ona poddana specjalistycznym badaniom. Na wyniki takie nie czeka się dłużej niż 2 – 3 dni robocze od momentu przesłania próbek.

W momencie zdiagnozowania babeszjozy u psa, musimy nastawić się na długie i trudne leczenie. Aby pies wyzdrowiał, należy przywrócić w jego organizmie odpowiednią ilość czerwonych krwinek oraz ograniczyć rozwój choroby, zabijając wszystkie pasożyty. Oprócz leków przepisanych przez weterynarza, leczenie warto wspomagać transfuzjami krwi, które pozwolą w jak najszybszy sposób uzupełnić utracone, czerwone krwinki. Dodatkowo lekarz weterynarii może zalecić nawodnienie psa drogą podskórną lub dożylną oraz suplementację witamin C i B.

Niebezpieczne kleszcze w Polsce

W Polsce kleszcze żerują zwłaszcza w okresie wiosny i jesieni. Największą aktywność wykazują między czerwcem a lipcem – to właśnie wtedy rejestruje się największą ilość przypadków boreliozy, bo aż 80 procent. Niestety, trudno określić, gdzie znajduje się najwięcej kleszczy, by zmniejszyć ryzyko ukąszenia. Można jednak wykazać rejony, w których występuje najwięcej chorób odkleszczowych, a są to województwa takie jak:

• podkarpackie
• mazowieckie
• warmińsko – mazurskie

Dlatego też, aby uniknąć możliwych chorób przenoszonych przez te małe pasożyty, należy chronić się przed kleszczami, stosując odpowiednie ku temu środki.