Chorobami przenoszonymi przez kleszcze nazywa się choroby zakaźne, którymi ludzie zarażają się poprzez ich ukąszenia. Owady te pełnią rolę przenosicieli – tzw. wektorów choroby. W Polsce należy do nich przede wszystkim borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Choroby odkleszczowe są niebezpieczne dla człowieka, dlatego też nie można bagatelizować symptomów, jakie wysyła nam organizm po ukąszeniu przez kleszcza.
Kleszcze przenoszące boreliozę
Kleszcze mają duże znaczenie medyczne i weterynaryjne, głównie dlatego, że są one nosicielami wielu chorób, w tym głównie boreliozy. Samo ukąszenie kleszcza jest bezbolesne. Dlatego też, głównie w okresie letnim, należy regularnie sprawdzać, czy osobnik taki nie pojawił się na naszym ciele. Kleszcze lubią miejsca, które są ciepłe, wszczepiają się w skórę głównie w pachwinach, pod kolanami, pachami i na szyi. Bardzo często gryzą także w okolicach włosów – na granicy karku i owłosienia głowy.
Przyjęto, że 24 godziny to czas, który kleszcz musi spędzić w ciele, abyśmy zostali przez niego zarażeni. Jednocześnie jest to czas, który kleszcz wykorzystuje na pobranie z nas krwi i nasycenie się do syta. To właśnie w tym czasie do naszej krwi przedostają się bakterie, które wstrzykuje on wraz ze swoją śliną.
Aby usunąć kleszcza, należy złapać go pęsetą tuż przy skórze i jak najszybciej delikatnie wyciągnąć. Miejsce ukąszenia dobrze jest zdezynfekować wodą utlenioną. Możliwe jest, że na jakiś czas w miejscu ukąszenia pozostanie ślad, ale jeśli nie zostaliśmy zarażeni, zniknie on po kilku dniach. Sytuacja ma się inaczej, gdy po miejscu ukąszenia ślad pozostaje i nie znika, a wręcz przeciwnie, wokół niego zaczyna pojawiać się rumień. W takiej sytuacji należy niezwłocznie wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu, który postawi odpowiednią diagnozę lub skieruje nas na dalsze badania w celu wykluczenia zarażenia chorobą odkleszczową. Należy pamiętać, że nie można polewać kleszcza żadnymi substancjami czy też alkoholem, ponieważ zamiast ułatwienia jego wyjęcia, w takiej sytuacji kleszcz może wypluć w nasze ciało swoje jelita, a wtedy zarażenie się chorobą jest o wiele bardziej prawdopodobne, niż przy usunięciu go za pomocą pęsety.
Kleszcz borelioza rumień
Borelioza to wieloukładowa choroba przenoszona na człowieka przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Jest to najczęstsza choroba przenoszona przez kleszcze, a do infekcji krętakami z rodzaju Borrelia, które są odpowiedzialne za boreliozę, dochodzi wyłącznie za pośrednictwem zakażonych osobników. Ryzyko zarażenia chorobą zwiększa się wraz z długością żerowania kleszcza w naszym ciele. Kleszcze nie są wybredne, jeśli chodzi o ich żywicieli, dlatego też mogą żerować na bardzo różnych gatunkach zwierząt – na gadach, płazach czy ssakach, a także na ptakach. To właśnie dlatego zarażenie ich boreliozą jest tak bardzo prawdopodobne. Ludzie zostają przez nie zarażeni zwłaszcza wiosną i latem, w czasie aktywności nimf kleszczy. Jednak nie każde ukąszenie powoduje zarażenie się boreliozą. To, czy na nią zachorujemy czy nie zależy od tego, czy dany kleszcz jest nosicielem choroby. Nie wszystkie kleszcze są nosicielami, to jedynie ich pewien odsetek. Ponadto, większość krętaków niosących ze sobą boreliozę jest niszczona przez ludzki organizm w początkowym stadium, a dzieje się to poprzez mechanizmy obronne. W takim wypadku, nawet gdy dojdzie do zarażenia boreliozą, przechodzi ona bezobjawowo, pozostawiając po sobie jedynie ślad w postaci przeciwciał swoistych.
Kleszcze borelioza objawy
Borelioza jest, jak już wcześniej wspomniano, chorobą wieloukładową, dlatego też może dawać ona objawy ze strony różnych narządów i tkanek – serca, skóry, układu nerwowego czy stawów. Charakterystyczne dla boreliozy są takie objawy jak rumień wędrujący, porażenie nerwu trzonowego, aseptyczne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych, nabyte bloki serca, korzeniowe zespoły bólowe czy zapalenie stawów. Choroba ta jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ idące za nią osłabienie, trudności w koncentracji, zmęczenie, pogorszenie pamięci, zaburzenia snu czy też trudności w koncentracji, mogą towarzyszyć szeregowi innych chorób lub zaburzeń, takich jak na przykład zaburzenia odżywiania, choroba alkoholowa, miażdżyca, nadciśnienie, przemęczenie związane z pracą czy przewlekły stres.
Borelioza objawia się zazwyczaj w kilku stadiach (fazach), które cechują się różnymi objawami klinicznymi, w zależności od danego etapu choroby. W fazie wczesnej objawia się ona zazwyczaj rumieniem wędrującym lub pojedynczym guzkiem. Rumień wędrujący pojawia się po okresie od 3 do 30 dni od wniknięcia krętaka. Jest najczęstszym, patognomonicznym, wczesnym objawem boreliozy. Rumień wędrujący zaczyna się od zaczerwienionej grudki w miejscu ukąszenia kleszcza, która zmienia się stopniowo w pierścieniowaty, płaski rumień, który powiększa się, pozostawiając na skórze przejaśnienia w jego centrum. Rumieniowi takiemu mogą towarzyszyć ogólne objawy takie jak osłabienie, gorączka, ogólne rozbicie i powiększenie węzłów chłonnych. Aby rozpoznać rumień wędrujący, należy zastosować się do kilku wytycznych. Ma on średnice ponad 5 cm, ostre granice i stopniowe powiększanie się okręgu rumienia z widocznym, mocniejszym odcieniem czerwonego śladu w jego środku. Jeśli zaobserwujemy u siebie tego typu zmiany na skórze w miejscu ukąszenia po kleszczu, niezwłocznie należy poddać się kuracji antybiotykiem. Nieleczony rumień może zaniknąć samoistnie po około 4 do 6 tygodni, jednak nie oznacza to wyleczenia się osoby zakażonej z boreliozy. Znacznie rzadszą zmianą miejscową na ciele, zwiastującą zarażenie się chorobą, jest wystąpienie ziarniaka chłonnego, inaczej zwanego limfocytomą. Jest to niebolesny, sino – czerwony naciek, który jest w dotyku twardy, ponieważ przypomina guzek. Najczęściej umiejscawia się on na płatku ucha, na brodawce sutkowej czy na mosznie. Nieleczony może utrzymywać się na ciele nawet do kilku lat.
W ciągu kilku tygodni od zarażenia się boreliozą może dojść do rozsiewu krętaków za pośrednictwem krwi i naczyń chłonnych do różnych narządów. W konsekwencji takiej sytuacji na skórze mogą pojawić się liczne rumienie, które są zwykle niewielkich rozmiarów. Do innych, wczesnych objawów tej choroby należą także:
- osłabienie
- gorączka
- bóle mięśniowe
- bóle głowy
Przez boreliozę może zostać zajęty praktycznie każdy narząd w ludzkim organizmie. Mogą temu towarzyszyć objawy takie jak bloki przewodzenia w sercu, zmiany w oku objawiające się zapaleniem tęczówki lub jagodówki, objawy towarzyszące zapaleniu opon mózgowo – rdzeniowych, a wraz z nimi gorączka, sztywność karku, bóle głowy, nadwrażliwość na bodźce i dodatnie objawy oponowe, porażenie nerwu trzonowego lub też innych nerwów czaszkowych, jak też objawy obwodowego zapalenia nerwu.
Borelioza może także występować w odmianie późnej, po upływie kilku miesięcy lub nawet kilku lat od pierwotnego zakażenia. Najczęstsze objawy później boreliozy, to:
- przewlekłe zapalenie stawów – zwykle przebiega ono z zajęciem kolan
- czuciowa neuropatia obwodowa
- encefalopatia – inaczej pogorszenie się pamięci
- zmiany nastroju
- zaburzenia snu
Co do zmian widocznych na ciele, czyli skórnych, późna borelioza objawia się zanikowym zapaleniem skóry kończyn. Objawy te występują na ciele po upływie roku nawet do kilku lat po zakażeniu, a cechują się fiołkowymi przebarwieniami i obrzękiem skóry, które prowadzi do jej powolnego zanikania. Zmiany takie występują głównie w miejscach, w których doszło do ugryzienia przez kleszcza. Zmieniona chorobowo skóra na początku jest obrzęknięta, nadmiernie miękka i żywo – czerwonego koloru. Następnie skóra stopniowo zanika, wyraźnie uwidaczniają się żyły powierzchniowe, a sama skóra zaczyna mieć jasną barwę. Przewlekłe, zanikowe zapalenie skóry jest wynikiem aktywnego zakażenia przez krętaki, co zostało potwierdzone przez wyhodowanie krętaków po ponad 10 latach od pojawienia się pierwszych objawów choroby.
Ochrona przed borelioza
W przypadku choroby jaką jest borelioza, nie istnieje profilaktyka w postaci szczepionki. Ochronić nas przed zakażeniem może unikanie kontaktu z kleszczami oraz systematyczne sprawdzanie, czy żaden kleszcz nie rozpoczął żerowania na naszym ciele. Dobrą metodą na uniknięcie zarażenia się boreliozą jest przestrzeganie kilku zasad:
- W lesie najlepiej spacerować w ubraniu, które posiada długie rękawy i długie nogawki ze ściągaczami. Skuteczne jest także wkładanie spodni w skarpetki.
- Na odsłonięte części ciała można nanieść zapobiegawczo środki odstraszające kleszcze.
- Po powrocie z lasu należy dokładnie obejrzeć całe ciało.
- W momencie znalezienia kleszcza na skórze należy go jak najszybciej usunąć. Prawidłowe jego usunięcie ma bardzo duże znaczenie, ponieważ jeśli stanie się to w ciągu 24 godzin od ukąszenia, znacząco zmniejsza się ryzyko zakażenia.
- Należy bacznie obserwować miejsce po ukłuciu przez kleszcza, zwłaszcza to, czy zaczerwienienie rany się nie powiększa. Rumień zwiastujący zakażenie boreliozą pojawia się zazwyczaj w ciągu kilku dni od ugryzienia. Natomiast jeśli zaczerwienienie było niewielkie i po kilku dniach zniknęło, była to najpewniej tylko reakcja alergiczna i nie doszło do zakażenia boreliozą.
- Przed samym usunięciem kleszcza warto zaopatrzyć się w tak zwane “kleszczołapki”. Przy ich pomocy prawidłowo i bezpiecznie pozbędziesz się wbitego w ciało kleszcza. Kleszczołapki to doskonałe wyposażenie każdej domowej apteczki, ale warto mieć je przy sobie również podczas wyjazdu na wakacje. Częsty kontakt z przyrodą, spacery po lesie, górach czy też łąkach sprzyjają “złapaniu” kleszcza. W takie kleszczołapki powinni być zaopatrzeni zwłaszcza rodziny posiadające dzieci, ponieważ to one są zazwyczaj najczęstszymi ofiarami kleszczy, z tego względu, że beztrosko doświadczają kontaktu z otaczającą ich przyrodą.
Czy komary przenoszą boreliozę?
Wielu zadaje sobie przed latem pytanie: Czy komary przenoszą boreliozę? Choć zdaniem wielu lekarzy borelioza przenoszona jest wyłącznie przez kleszcze, okazuje się, że mogą je przenosić także bąki czy komary, ponieważ owady te mogą z powodzeniem transportować je na sobie. Warto więc zabezpieczać się przed komarami. Tym bardziej, że borelioza jest bardzo dokuczliwą i praktycznie nieuleczalną chorobą, którą można, wbrew pozorom, bardzo łatwo nabyć. Gdy ktoś zapyta Cię czy komary przenoszą boreliozę, ostrzegaj ich!
Jak komary przenoszą boreliozę?
Wiesz już, że komary przenoszą boreliozę. Pozostaje jednak pytanie: w jaki sposób komary przenoszą boreliozę? Dzieje się tak dlatego, ponieważ część z nich zakażonych jest bakterią Borrelli, którą z kolei przenoszą na człowieka poprzez wbicie się w skórę. Ochrona przed zakażeniem się tą bakterią jest niezwykle istotna, ponieważ rozwinięta choroba nie daje się wyleczyć, a jedynie tłumić przez jakiś czas. W naszym sklepie znajdziesz asortyment, który z pewnością pozwoli Ci spokojnie spędzać czas poza domem.
Borelioza przenoszona przez komary
Niektóre etapy cyklu przenoszenia borrelii u kleszczy mogą potencjalnie wystąpić również u owadów, zwłaszcza u komarów. Borelioza przenoszona przez komary jest również groźna i nie wolno jej bagatelizować. To bardzo ważne, aby pamiętać, że środki zapobiegające owadom i kleszczom chronią przed jakąkolwiek chorobą rozprzestrzenianą przez owada lub kleszcza, dlatego warto je stosować. Kleszcze i komary przenoszą boreliozę poprzez kontakt fizyczny z człowiekiem, a borelioza przenoszona przez komary jest o tyle potencjalnie groźniejsza, że jest ich w naszym otoczeniu więcej niż kleszczy.
